Rynek walutowy i jego funkcjonowanie:
Rynek walutowy jest rynkiem, którego celem jest ustalenie ceny wymiany, w tym przypadku kursu wymiany pomiędzy poszczególnymi walutami. Jednak Forex jest również największym rynkiem na świecie. Zgodnie z oficjalnymi danymi, oficjalny dzienny wolumen obrotu na tym rynku jest najwyższy spośród wszystkich rynków razem wziętych. Rynek wymiany walut uważany jest więc za największy i zarazem najbardziej płynny rynek na świecie pod względem wolumenu transakcji.
Aby zrozumieć znaczenie i specyfikę rynku walutowego, należy zrozumieć rozwój systemu płynnych kursów walutowych na całym świecie od lat 70-tych XX wieku, a także postęp techniczny, w tym pojawienie się oprogramowania transakcyjnego o wysokiej częstotliwości, oraz stały dostęp do tego rynku, dzięki czemu Forex stał się rynkiem wymiany, o ogromym znaczeniu.
Miejsce i godziny notowań rynku walutowego:
Rynek walutowy, pomimo ogromnej liczby walut ze wszystkich krajów świata, którymi zarządza i których notowania prowadzi, jest rynkiem całkowicie zdematerializowanym i zdecentralizowanym. Oznacza to, że rynek walutowy nie jest powiązany z żadną konkretną giełdą. Wszystkie transakcje na tym rynku są przeprowadzane w obrocie pozagiełdowym.
Ponadto, na rynku walutowym możliwe jest dokonywanie transakcji w sposób niemalże ciągły, tj. 24 godziny na dobę i 7 dni w tygodniu, w przeciwieństwie do innych rodzajów aktywów, takich jak akcje, które są zwykle powiązane ze stacjonarnym rynkiem finansowym, tak jak giełdy Papierów Wartościowych w Nowym Jorku, w Tokio czy w Paryżu, które mają określone godziny otwarcia i zamknięcia.
Jednak, mimo iż teoretycznie rynek walutowy jest otwarty bez przerwy, w rzeczywistości jest on zamykany raz w tygodniu w godzinach pomiędzy zamknięciem giełdy w piątek wieczorem o godz. 22.00 na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych a otwarciem w niedzielę wieczorem o godz. 22.00 giełdy w Wellington w Nowej Zelandii, która rozpoczyna tydzień finansowy. Ponieważ większość banków jest zamkniętych w weekendy, wolumen obrotów na rynku walutowym jest stosunkowo niski w soboty, niedziele i święta.
Warto również zauważyć, że rynek walutowy jest jednak w dużej mierze zdominowany przez giełdę w londyńskim City, ponieważ ponad jedna trzecia światowych transakcji walutowych ma miejsce właśnie tam. Z drugiej strony, w ostatnich latach wzrosło znaczenie azjatyckich centrów finansowych, które na chwilę obecną mają jednak jeszcze mniejsze znaczenie niż londyńska giełda.
Różni gracze na rynku walutowym i ich rola:
Na rynku walutowym działają różne podmioty, które odgrywają różne role. Są one następujące:
- Kupującymi i sprzedającymi waluty obce są osoby fizyczne i firmy, zazwyczaj małe i średnie przedsiębiorstwa oraz firmy międzynarodowe, które dokonują tych transakcji zgodnie z zapotrzebowaniem.
- Banki wraz z bankami komercyjnymi, bankami inwestycyjnymi i brokerami realizują na nim zlecenia na rzecz swoich klientów i na własny rachunek.
- Ważnymi graczami na rynku walutowym są oczywiście również banki centralne i inne organy kształtujące politykę pieniężną, ponieważ zarządzają one rezerwami walutowymi i mogą interweniować w zakresie kursów walut, za które są odpowiedzialne.
- Na rynku walutowym obecne są również niektóre instytucje międzynarodowe, takie jak FMI, Bank Światowy i OECD.
- Ważną rolę odgrywają również fundusze inwestycyjne, a niektóre z nich specjalizują się nawet w handlu walutami.
Główne waluty na rynku walutowym:
Chociaż na rynku walutowym notowane są wszystkie waluty świata, walutą referencyjną na tym rynku jest dolar amerykański, w skrócie USD. W rzeczywistości bardzo duża część transakcji dokonywanych na rynku Forex dotyczy tej właśnie waluty. Należy jednak zauważyć, że drugie miejsce w tym rankingu zajmuje euro, które jest drugą najczęściej wymienianą walutą, zaraz po dolarze amerykańskim.
Aby zrozumieć, jak działa rynek walutowy, należy również wziąć pod uwagę fakt, że waluty są notowane w parach. W każdej transakcji na tym rynku biorą udział dwie waluty. Kupując jedną walutę, sprzedaje się inną.
Pary walutowe utworzone w ten sposób są również nazywane „parami krzyżowymi” a najczęściej wymienianą walutą na świecie, co jest logiczne, jest oczywiście para krzyżowa EUR/USD, reprezentująca kurs wymiany euro w stosunku do dolara amerykańskiego. Każdego roku para walutowa EUR/USD jest przedmiotem prawie jednej czwartej światowych transakcji na rynku Forex.
Rodzaje transakcji przeprowadzanych na rynku walutowym:
Na rynku walutowym przeprowadzane są transakcje kasowe i transakcje terminowe. Transakcjami najczęściej przeprowadzanymi na tym rynku są transakcje kasowe, zwane również transakcjami spot. Polegają na kupnie jednej waluty za drugą po cenie rynkowej z dostawą w dniu D+2. Rynek spot stanowi prawie jedną trzecią dziennych transakcji na rynku walutowym.
Transakcja terminowa polega na ustaleniu ceny, ilości i daty przyszłej wymiany w momencie składania zlecenia. Użyteczność tej transakcji polega na tym, że stanowi zabezpieczenie przed wahaniami kursów walut. Niezależnie od rzeczywistej ceny w terminie zapadalności, transakcja jest przeprowadzana po cenie, która została ustalona w umowie.
Tak więc różni uczestnicy rynku walutowego są codziennie stronami w transakcjach zabezpieczających (hedgingowych) lub spekulacyjnych. Transakcje hedgingowe umożliwiają bankom zabezpieczenie się przed spadkiem kursów walut. Przedsiębiorstwa wykorzystują na rynku walutowym możliwość np. zakupu surowców w walucie innej niż waluta wyjściowa, zabezpieczając się przed niekorzystnym kursem walutowym.
Z kolei transakcje spekulacyjne mają przede wszystkim na celu kupowanie walut licząc na wzrost ich kursu w stosunku do innej waluty i tym samym osiągnięcie zysku ze sprzedaży tych walut w późniejszym czasie. Wyjaśnia to korzyści płynące z transakcji terminowych dla firm i instytucji prowadzących działalność międzynarodową.
Należy również zauważyć, że transakcje terminowe dokonywane na rynku OTC są powszechnie nazywane „forward”, natomiast transakcje dokonywane na rynku kontraktów terminowych nazywane są „futures”. Istnieją także instrumenty pochodne, takie jak swapy, opcje walutowe i pewne bardziej złożone produkty strukturyzowane umożliwiające ochronę przed skutkami wahań kursów walutowych. Prawie połowę wolumenu obrotów na dzisiejszym rynku walutowym stanowią swapy.
Podsumowując, rynek walutowy pozwala niektórym graczom zabezpieczyć zyski i wydatki przed ryzykiem związanym z kursami walut za pomocą kontraktów terminowych a także umożliwia spekulowanie na kursach różnych walut.
Hedging i spekulacja na rynku walutowym:
Wiele przedsiębiorstw i banków komercyjnych działa na rynku walutowym głównie w celu zabezpieczenia się, jednak niektórzy gracze przeprowadzają transakcje spekulacyjne, np. fundusze inwestycyjne lub banki inwestycyjne działające na własny rachunek, w celu wygenerowania zysków z codziennych zmian kursów walut.
Od czasu zniesienia stałych kursów wymiany w 1970 r. wolumen transakcji na rynku walutowym gwałtownie wzrósł, po czym ustabilizował się kilka lat temu. Obecnie inwestorzy traktują pary walutowe jak normalne aktywa finansowe, dzięki którym mogą realizować zyski lub straty w zależności od zmian i trendów na tym rynku. Rynek walutowy nie jest tak naprawdę rynkiem giełdowym, a oferowane na nim instrumenty pochodne, takie jak opcje i swapy, uczyniły go bardziej atrakcyjnym i popularnym dla spekulantów.
Jednak spekulacja na rynku walutowym ma również dla rynku walutowego duże znaczenie, ponieważ zapewnia płynność tego rynku. Zatem inwestor, który chce zabezpieczyć się przed wzrostem kursu waluty, powinien kupić tę walutę i będzie mógł to zrobić tylko wtedy, gdy na rynku będzie dostępny kontrahent, tj. sprzedawca tej waluty.
Rzecz jasna spekulacja na rynku walutowym może również powodować nagłe zmiany kursów niektórych par walutowych, prowadząc czasem do wywołania poważnych kryzysów gospodarczych wymagających interwencji banków centralnych.